Samen aan de slag voor een goede werkrelatie tussen de Raad van Toezicht en de Directeur-Bestuurder
Een sterke werkrelatie tussen de Raad van Toezicht (RvT) als werkgever en de Directeur-Bestuurder (DB) als werknemer is essentieel voor de continuïteit en groei van een culturele of semipublieke organisatie. Dit vereist heldere rolverdeling, wederzijds respect en strategische gespreksvoering.
Wanneer de samenwerking tussen RvT en DB niet optimaal verloopt, kan dit grote gevolgen hebben. Het vormt op meerdere fronten een risico. Misstanden en problematische werkrelaties zijn geregeld in het nieuws, vaak rondom deze drie kernpunten:
- Arbeidsconflicten
Door de grote persoonlijke betrokkenheid en hoge prestatiedruk kunnen spanningen ontstaan, wat soms leidt tot ernstige arbeidsconflicten.
- Onveilig werkklimaat en zwak toezicht
In sommige culturele, sport of onderwijsinstellingen werd grensoverschrijdend gedrag onvoldoende aangepakt, mede door zwak intern toezicht. Dit benadrukt het belang van onafhankelijke RvT-leden die risico’s inschatten en kritische vragen blijven stellen en doorvragen naar de structuur en patronen.
- Machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag
De cultuursector kent een sterke afhankelijkheid van freelancers, die kwetsbaar kunnen zijn voor machtsmisbruik. Een werkklimaat maak je samen. Transparant bestuur en toezicht zijn nodig om een veilige werkcultuur in een goede structuur en met protocollen te waarborgen.
Sterke werkrelaties dragen bij aan een positieve en productieve werkomgeving.
Door een rots in de branding als steun te ervaren presenteren mensen beter, dat is beter dan toezicht als donderwolk te moeten ervaren. Wat heb je nodig om samen te werken aan goed bestuur en toezicht in een fijne werkrelatie?
Een goed functionerende werkrelatie tussen RvT en DB kenmerkt zich door:
- Regelmatig overleg en feedback: Organiseer als RvT met de voorzitter of remuneratiecommissie terugkerende check-ins met de DB. Leer elkaars werkwijze kennen, qua structuur, aanpak en georganiseerde tegenspraak. Dit ondersteunt de professionele groei en vermindert de eenzaamheid van de functie van een DB.
- Complementaire samenwerking: Is er de juiste dynamiek in de organisatie? past dit bij de Governance?Bijvoorbeeld tussen DB en management? Is er een goede structuur? Ligt er in het takenpakket van de DB te veel bij één persoon? Kan de structuur ingericht worden zodat men elkaar aanvult met verschillende vaardigheden. De RvT bewaakt deze dynamiek en zorgt dat talent optimaal wordt benut.
- Mentor-mentee relatie: Dit komt voor als een ervaren RvT een nieuwe directeur begeleidt, terwijl de DB nieuwe RvT-leden helpt zich aan te passen aan de organisatiecultuur.
Hoe houd je de rollen zuiver?
Een goede werkrelatie betekent dat iedereen zijn functie zuiver vervult, zonder op elkaars stoel te gaan zitten. De drie pijlers van een efficiënte samenwerking:
- Wederzijds vertrouwen – Open en eerlijke communicatie versterkt de samenwerking.
- Helder gedefinieerde rollen – De RvT houdt toezicht en adviseert, maar stuurt niet operationeel.
- Gestructureerd overleg – Regelmatige evaluaties, georganiseerde tegenspraak en vooruitkijken zijn essentieel.
Het functioneringsgesprek: een moment van reflectie
Het functioneringsgesprek biedt een kans om koers te bepalen en verbeterpunten te bespreken. Belangrijke richtlijnen:
- Heldere agenda vooraf voorkomt losse discussies
- Ruimte voor wederzijdse feedback versterkt de samenwerking
- Aandacht voor persoonlijke groei én organisatiedoelen zorgt voor een toekomstgerichte insteek
Vragen die het gesprek kunnen sturen:
- Welke werkzaamheden geven jou als DB de meeste voldoening?
- Hoe ervaar je de samenwerking met de RvT?
- Wat waren de drie meest inspirerende momenten dit jaar?
- Welke kwaliteiten wil je verder ontwikkelen?
- Waar zie je verbeterpunten in de organisatiecultuur?
Grenzen Bewaken: hoe vast zit jij in je rol?
Een veelvoorkomend probleem is dat de RvT zich te veel bemoeit met de dagelijkse praktijk, terwijl de DB soms te sterk zijn autonomie bewaakt. Het achter houden van informatie of met stakeholders spreken zonder vooroverleg met de DB druisen ook in tegen de rolvastheid.
Belangrijke aandachtspunten:
- Toezicht zonder micromanagement – RvT stelt kaders, maar leidt niet operationeel
- Voldoende autonomie voor de DB – Strategische keuzes moeten bij de bestuurder liggen
- Gestructureerde evaluaties – Voorkomt dat toezicht te reactief of onduidelijk wordt
Sleutelvragen om de werkrelatie te verbeteren
Een effectieve werkrelatie begint met open en nieuwsgierige gespreksvoering. Enkele belangrijke vragen:
- Wat zijn de grootste successen en uitdagingen die je als DB hebt ervaren?
- Hoe kan de RvT jou beter ondersteunen zonder operationele bemoeienis?
- Hoe ervaar je de huidige cultuur en samenwerking binnen de organisatie?
- Wat heb je als DB nodig om de organisatie verder te ontwikkelen?
- Welke concrete afspraken kunnen we maken voor de komende periode?
Conclusie: goed werkgeverschap en effectief toezicht
Goed bestuur en toezicht zijn geen wedstrijd, maar een samenspel. Een gezonde werkrelatie tussen de RvT en DB draagt direct bij aan een open organisatiecultuur. Dit vraagt om:
- Heldere communicatie
- Nieuwsgierigheid en kritische vragen
- Respect voor elkaars rol zonder machtsspelletjes
Zoals het gezegde luidt: “A fish rots from the head down.” Sterk leiderschap begint aan de top, evenals een visie en kaders voor goed toezicht. Wanneer de relatie tussen RvT en DB goed is, werkt dit door in de hele organisatie. Een begeleide zelfevaluatie kan een begin zijn voor de nodige actiepunten.
House of Culture werkt er graag aan mee om dit proces nog efficiënter te maken. Daarbij vormen de principes van de Governance code en Code DI instrumenten voor een bewust en duurzaam bestuur en toezicht.
Wij begeleiden voor meer psychologische veiligheid en werken met CQ, culturele intelligentie om versteviging van bestuur en toezicht. Zo draag je bij aan een versterkt strategisch inzicht en doorvoering van diversiteit. Informeer hier naar de mogelijkheden.